Atatürk Barajı'nda teknolojik yenilik

ŞANLIURFA (AA) - MEHMET FATİH ASLAN - Cumhuriyet tarihinin en büyük yatırımlarından GAP'a hayat veren ve gövde dolgu hacmi bakımından Türkiye'de 1. dünyada 6. sırada yer alan Atatürk Barajı, yapılan modernizasyon çalışmasıyla teknolojik olarak yenilendi.

Yapımına 4 Kasım 1983 yılında başlanan ve "barajların efendisi" olarak nitelendirilen Atatürk Barajı, kısıtlı imkanlara rağmen 9 bin kişinin alın teriyle 9 yılda tamamlandı.

Aradan geçen 27 yılda teknolojisi eskiyen Atatürk Barajı'nda, Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından modernizasyon çalışması başlatıldı.

DSİ Genel Müdürü Mevlüt Aydın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Atatürk Barajı'nın Türk mühendislik tarihinin en büyük başarılardan birisi olduğunu söyledi.

Atatürk Barajı'nın işletmeye açıldığı dönemde en gelişmiş teknolojiyle donatıldığını anlatan Aydın, "Zaman içinde bu cihazların teknolojilerinin eskimesiyle beraber yeni teknolojili sistem ve cihazlara ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. DSİ tarafından başlatılan modernizasyon çalışmaları kapsamında, barajdaki tüm ölçüm sistemleri yeni tip cihazlarla değiştirildi. Tüm cihazlar otomatik veri toplama sistemleri ve fiber optik kablolar vasıtasıyla Atatürk Barajı Baş Mühendisliğinde kurulan bilgisayar sunucularına aktarılmaya başlanmıştır." dedi.

- "Beklenmeyen durumlarda anında önlem alınacak"

Barajın anlık olarak izlendiğini kaydeden Aydın, söz konusu parametrelerin barajın gövdesine yerleştirilen bin 500'dan fazla cihaz ve sensörden elde edildiğini dile getirdi.

Baraj gövdesindeki ölçüm cihazları ve sensörler hakkında da bilgi veren Aydın, şunları kaydetti:

"Bu cihazların tümü öncelikle baraj gövdesinde ve çevresinde bulunan özel veri toplama sistemlerine ardından da fiber optik kablolarla baş mühendislikteki özel sunuculara ulaştırılmaktadır. Burada bulunan geoteknik izleme programı olan Argus yazılımına aktarılmakta ve bu yazılım sayesinde yetkili kullanıcılarla bu veriler internet üzerinden paylaşılmaktadır. Bu programda bulunan her sensöre özel olarak ayarlanmış çeşitli eşik değerleri yardımı ile baraj gövdesinde beklenmeyen bir durum söz konusu olduğunda kişilere anında haber verilmekte ve gerekli önlemlerin alınması için çalışmalar ivedi olarak başlamaktadır."

Aydın, Atatürk Barajında yürüttükleri modernizasyon çalışması sayesinde yaşanabilecek herhangi bir olumsuz duruma karşı erken önlem alma fırsatı yakalayacaklarını söyledi.

Özellikle Mart 2017'de ve sonrasında baraja yakın olan Adıyaman'ın Samsat ilçesinde deprem ve artçı sarsıntılar meydana geldiğini anımsatan Aydın, şöyle devam etti:

"Baraja yerleştirilen deprem ivme ölçer cihazlarıyla çevrede oluşan depremlerin baraja nasıl etki ettiği anında görünmekte ve bu cihazlardan elde edilen veriler ile daha ileri tetkik çalışmaları yapılabilmektedir. 3 Mart 2017 Adıyaman Samsat depremi bu konudaki en önemli örneklerden biridir. Deprem, baraj aksına sadece 17 kilometre uzaklıkta gerçekleşmiş ve sadece dakikalar sonra depremin baraj gövdesine etkileri hesaplanarak DSİ Genel Müdürlüğü ve Şanlıurfa Bölge Müdürlüğünde kurulan kriz masalarına iletilmiştir. Depremden sadece iki saat sonra barajda hiç bir sıkıntının olmadığı görülmüştür."

- Verileri akademisyenler de inceliyor

Aydın, modernizasyon çalışması sayesinde baraj ile ilgili her türlü veriye daha kolay ulaşıldığını ve bunların incelendiğini ifade etti.

Atatürk Barajı'nın Türk mühendisliğinin göz bebeklerinden biri olduğunu vurgulayan Aydın, "Modernizasyon çalışmaları tamamlandıktan sonra alınan tüm veriler akademisyenlerin de olduğu bir grup tarafından 3 ayda bir incelenmekte ve raporlanmaktadır. Modernizasyon çalışmaları son teknoloji kullanılarak gerçekleştirilmiş ve dünya da bu konuda yapılan en kapsamlı çalışmalardan biri olmuştur. Bizim görevimiz yapılan bu modernizasyon çalışması sonucunda baraj güvenliği için izlemelerin büyük bir titizlikte devam ettirilmesidir." dedi.

Dünyanın önde gelen sulama ve enerji barajlarından biri olan ve göl alanı 817 kilometrekareyi bulan Atatürk Barajı'nın temelden yüksekliği 169 metre. Kurulu gücü 2 bin 400 megavat olan ve Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinde üretilen enerjinin yüzde 20'sini tek başına karşılayan barajda, yıllık 8,9 milyar kilovatsaat elektrik üretimi yapılıyor.

Yıllık ortalama su akışı 26,6 milyar metreküp olan ve 48,7 milyar metreküp su depolama hacmine sahip baraj, Türkiye'nin 7 yıllık içme ve kullanma suyu ihtiyacını tek başına karşılayabilecek kapasiteye sahip.